Nieuwe zoekopdracht

Artrose heup-knie [richtlijn]

C.3.10 Ultrageluid

Bied geen behandeling met ultrageluid aan bij patiënten met heup- en/of knieartrose.

Noot 31. Ultrageluid

Uitgangsvraag
Wordt behandeling met ultrageluid aanbevolen bij patiënten met heup- en/of knieartrose ter verbetering van fysiek functioneren?
Deze uitgangsvraag is beantwoord door middel van een systematisch literatuuronderzoek. De conclusie is gebaseerd op drie RCT’s.[1-3]

 

Conclusie vanuit de literatuurstudie

Uitkomstmaat ‘fysiek functioneren’ (door de patiënt gerapporteerde uitkomsten): Er bestaat geen effect van behandeling met ultrageluid op het fysiek functioneren van mensen met knieartrose, vergeleken met geen behandeling met ultrageluid. De kwaliteit van bewijs is laag. Het effect van behandeling met ultrageluid bij mensen met heupartrose is onbekend.

 

Van bewijs naar aanbeveling

Er is bewijs van lage kwaliteit dat ultrageluid mogelijk niet effectief is in het verbeteren van fysiek functioneren. Op basis van de grote onzekerheid over het effect en de verwachte te verwaarlozen meerwaarde van de interventie boven de gebruikelijke zorg (i.e., oefentherapie en voorlichting/adviezen) is de werkgroep van mening dat de interventie sterk afgeraden kan worden, voor zowel heup- als knieartrose (‘bied de interventie niet aan’).

 

Aanbeveling

Bied geen behandeling met ultrageluid aan bij patiënten met heup- en/of knieartrose.

Complete uitgangsvraag volgens PICO
Wordt behandeling met ultrageluid (I) vergeleken met geen ultrageluid (C) aanbevolen voor de behandeling van patiënten met heup- en/of knieartrose (P) ter verbetering van fysiek functioneren (O)?

 

Zoekstrategie

Er is door het KNGF op 14 augustus 2017 een zoekactie uitgevoerd in PubMed, EMBASE, Web of Science, Cochrane Library, CENTRAL, EmCare en CINAHL, naar samenvattingen van de literatuur (i.e. systematische reviews; SR’s) en randomised controlled trials (RCT’s) met betrekking tot de effectiviteit van behandeling met ultrageluid bij patiënten met heup- en knieartrose. 

Selectiecriteria systematische review

Type studie SR en RCT
Type patiënt volwassenen met een klinische diagnose artrose
Type interventie elke vorm van behandeling met ultrageluid
Type vergelijking geen behandeling met ultrageluid
Type uitkomst fysiek functioneren (door de patiënt gerapporteerde uitkomsten)
SR = systematische review; RCT = randomised controlled trial.

 

Zoektermen

Zoekdatum 14 augustus 2017
Geraadpleegde databases PubMed, EMBASE, Web of Science, Cochrane Library, CENTRAL, EmCare, CINAHL.

Algemene zoektermen#

 ((“hip osteoarthritis”[tw] OR “knee osteoarthritis”[tw] OR “Osteoarthritis, Knee”[MeSH] OR “Osteoarthritis, Hip”[mesh] OR ((“Osteoarthritis”[Mesh] OR “osteoarthritis”[tw] OR osteoarthrit*[tw] OR “osteoarthrosis”[tw] OR osteoarthro*[tw] OR “degenerative arthritis”[tw] OR degenerative arthriti*[tw] OR “osteoarthrosis deformans”[tw]) AND (“Knee”[Mesh] OR “knee”[tw] OR “knees”[tw] OR “Knee Joint”[Mesh] OR “Hip”[Mesh] OR “hip”[tw] OR “hips”[tw] OR “Hip Joint”[Mesh] OR “menisci”[tw] OR “meniscus”[tw] OR menisc*[tw] OR “coxa”[tw] OR “coxas”[tw] OR “patellofemoral”[tw] OR “Patella”[Mesh] OR patella*[tw])) OR coxarthro*[tw] OR gonarthro*[tw]) AND (“Motion Therapy, Continuous Passive”[Mesh] OR “Continuous Passive Motion Therapy”[tw] OR “Continuous Passive Movement”[tw] OR “CPM Therapy”[tw] OR “Passive Stretching”[tw] OR “PNF Stretching”[tw] OR “musculoskeletal manipulations”[Mesh] OR “musculoskeletal manipulations”[tw] OR “Applied Kinesiology”[tw] OR “Chiropractic Manipulation”[tw] OR “Osteopathic Manipulation”[tw] OR “Soft Tissue Therapy”[tw] OR “Acupressure”[tw] OR “Massage”[Mesh] OR “massage”[tw] OR massag*[tw] OR “Zone Therapy”[tw] OR “Reflexology”[tw] OR “Rolfing”[tw] OR “Bodywork”[tw] OR Bodywork*[tw] OR “Electric stimulation therapy”[Mesh:NoExp] OR “electric stimulation therapy”[tw] OR “electrical stimulation therapy”[tw] OR “therapeutic electric stimulation”[tw] OR “therapeutic electrical stimulation”[tw] OR “electrotherapy”[tw] OR electrotherap*[tw] OR “interferential current electrotherapy”[tw] OR “electrical stimulation”[tw] OR “electrical nerve stimulation”[tw] OR “transcutaneous electric nerve stimulation”[Mesh:NoExp] OR “TENS”[tw] OR “transcutaneous electric nerve stimulation”[tw] OR “Ultrasonic Therapy”[Mesh] OR “therapeutic ultrasound”[tw] OR ultrasound therap*[tw] OR “ultrasonic therapy”[tw] OR “electromagnetic therapy”[tw] OR “Electromagnetic Radiation/therapeutic use”[Mesh] OR “Electromagnetic Phenomena/therapeutic use”[Mesh] OR “thermotherapy”[tw] OR “hot pack”[tw] OR “hot packs”[tw] OR hot pack*[tw] OR hotpack*[tw] OR “cold pack”[tw] OR “cold packs”[tw] OR cold pack*[tw] OR coldpack*[tw] OR “cold treatment”[tw] OR “heat treatment”[tw] OR “Hyperthermia, Induced”[Mesh] OR fever therap*[tw] OR heat therap*[tw] OR “Induced Hyperthermia”[tw] OR Thermotherap*[tw] OR “Therapeutic Hyperthermia”[tw] OR “Local Hyperthermia” [tw] OR “Hot Temperature”[mesh] OR “Cold Temperature”[mesh] OR “Cryotherapy” [mesh] OR “Hypothermia, induced”[mesh] OR cold temperature*[tw] OR Cryotherap* [tw] OR “Induced Hypothermia”[tw] OR therapeutic hypotherm*[tw] OR “low level laser therapy”[tw] OR “low level laser treatment”[tw] OR “low intensity laser”[tw] OR “soft-laser therapy”[tw] OR “low energy laser therapy”[tw] OR “low-power laser therapy”[tw] OR “low level laser”[tw] OR “low level lasers”[tw] OR “low intensity lasers”[tw] OR “low energy laser”[tw] OR “low energy lasers”[tw] OR “low-power laser”[tw] OR “low-power lasers”[tw] OR “lllt”[tw] OR “Low-Level Light Therapy”[Mesh] OR “medical taping”[tw] OR “taping”[tw] OR “tape”[tw] OR “tapes”[tw] OR “taped”[tw] OR “kinesiotaping”[tw] OR “kinesio taping”[tw] OR kinesiotap*[tw] OR kinesio tap*[tw] OR “Bandages”[mesh] OR “Athletic Tape” [mesh] OR “Bandages”[tw] OR “Bandage”[tw] OR “Athletic Tape”[tw] OR “Athletic Tapes”[tw] OR “Hydrocolloid Bandages”[tw] OR “Biological Dressings”[tw] OR “Compression Bandages”[tw] OR “Compression Stockings”[tw] OR “Occlusive Dressings”[tw] OR “Hydrocolloid Bandage”[tw] OR “Biological Dressing”[tw] OR “Compression Bandage”[tw] OR “Compression Stocking”[tw] OR “Occlusive Dressing”[tw] OR “Dry needling”[tw] OR dry needl*[tw] OR “Acupuncture Therapy” [mesh] OR Acupunctur*[tw] OR Electroacupunctur*[tw] OR “Meridians”[tw] OR “Moxibustion”[tw] OR “Trigger Points”[tw] OR “Trigger Point”[tw] OR “Shockwave therapy”[tw] OR “Shock wave therapy”[tw] OR shockwav*[tw] OR shock wav*[tw] OR “High-Energy Shock Waves”[mesh] OR “HESW”[tw] OR “High Energy Shock Waves”[tw] OR “High-Energy Shock Wave”[tw] OR “Ultrasonic Shock Wave”[tw] OR “Ultrasonic Shock Waves”[tw] OR “Ultrasonic Shockwave”[tw] OR “Ultrasonic Shockwaves”[tw] OR “Ultrasonic Waves”[mesh] OR “Lithotripsy”[mesh] OR “Lithotripsy”[tw])) NOT (“Animals”[mesh] NOT “Humans”[mesh]))

# Om reden van efficiëntie zijn de searches voor heup en knie gezamenlijk gestart en vervolgens afzonderlijk afgerond.

 

Gevonden literatuur

De literatuursearch met betrekking tot niet-oefentherapeutische interventies, waaronder behandeling met ultrageluid, bij patiënten met heup- en knieartrose leverde 478 SR’ en 1157 RCT’s op. De systematische review van Zhang et al. vormt de basis voor beantwoording van deze uitgangsvraag.[1] Deze review omvatte literatuur tot september 2015 en scoort goed op de AMSTAR (7/10). Het KNGF heeft het systematische literatuuronderzoek van Zhang et al. gecomplementeerd met een search naar RCT’s tot 14 augustus 2017. Uiteindelijk voldeden drie RCT’s (n = 119) aan de selectiecriteria bij de uitgangsvraag.[2-4]

Zie de flowchart  voor een totaaloverzicht van de systematische literatuurstudie.

Systematische literatuurstudie naar de effectiviteit van ultrageluid.

Beschrijving studies (n = 3 RCT’s)

In de studies werden 119 mannelijke en vrouwelijke patiënten geïncludeerd met artrose van de knie. De behandelingen met ultrageluid hadden een gemiddeld voltage van 1 MHz. De frequentie van de behandelingen varieerde van 3 tot 5 keer per week, gedurende 2 tot 8 weken. De follow-up varieerde van 12 tot 52 weken.

 

Kwaliteit van bewijs

Uitkomstmaat ‘fysiek functioneren’ (door de patiënt gerapporteerde uitkomsten). De studies hebben een redelijk RoB, dus er vindt afwaardering plaats op basis van design. Inconsistentie en mate van indirectheid waren niet van toepassing en behoefden geen afwaardering. Onnauwkeurigheid was van toepassing vanwege het geringe aantal deelnemers (n = 119). De kans op publicatiebias lijkt reëel, daarom is hiervoor afgewaardeerd. De kwaliteit van bewijs wordt op basis van GRADE als ‘laag’ beoordeeld. 

Methodologische kwaliteit van de geïncludeerde studies.

Effectiviteit

Uitkomstmaat ‘fysiek functioneren’ (door de patiënt gerapporteerde uitkomsten). Drie RCT’s (n = 119) naar het effect van ultrageluid vs. geen ultrageluid laten direct na de interventie geen effect zien op het fysiek functioneren van mensen met knieartrose (SMD = 0,11; 95%-BI = -0,26 tot 0,46).[1,2,3] (tabel 31.4)

Tabel 31.4. Evidencetabel effectiviteit taping bij heup- en/of knieartrose

Aantal studies

GRADE

Aantal patiënten

 Effect-schattingd

Kwaliteit van bewijs

 

Designa

Inconsistentieb

Indirectheid

Onnauwkeurigheidc

Overig

Interventie

 Controle  

 

Fysiek functioneren – post interventie

3, n = 119

redelijk RoB

nee, I2 = 0%

nee

ja, n = 119

nee

59

 60 SMD = 0,11 (95%-BI = -0,26 tot 0,46)

laag1

a Laag risico op bias (RoB): randomisatie adequaat + allocation concealed + intention to treat (ITT); hoog RoB: < 3 items laag risico; matig RoB: overige. b I2 > 40%; c Dichotome uitkomstmaat populatie (n > 300); continue uitkomstmaat populatie (n > 400); d Positief: effect is in het voordeel van oefentherapie.
1 Afwaardering voor design en onnauwkeurigheid. SMD = standardized mean difference.

 

Evidence to decision

Voor het bepalen van de formulering (richting en sterkte) van aanbevelingen zijn, naast de conclusie uit de wetenschappelijke literatuur, ook aanvullende overwegingen (o.a. waarden/voorkeuren van de patiënt, toepasbaarheid in de praktijk) meegenomen. Hiervoor is de ‘Evidence to decision’ methode van GRADE gevolgd en het bestaande ‘GRADE evidence to decision’ formulier in het Nederlands vertaald. Dit formulier is door de werkgroep tijdens een werkgroepvergadering besproken, waarna de formulering van de aanbeveling is bepaald.

Evidence to decision formulier.

 

  • 1. Zhang C, Shi J, Zhu C, et al. Effect of ultrasound therapy for knee osteoarthritis: a meta-analysis of randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trials. Int J Clin Exp Med, 2016;9(11):20552-61.

  • 2. Ulus Y, Tander B, Akyol Y, et al. Therapeutic ultrasound versus sham ultrasound for the management of patients with knee osteoarthritis: a randomized double-blind controlled clinical study. Int J Rheum Dis. 2012;15(2):197-206.

  • 3. Tascioglu F, Kuzgun S, Armagan O, et al. Short-term effectiveness of ultrasound therapy in knee osteoarthritis. J Int Med Res. 2010;38(4):1233-42.

Algemene informatie

Auteurs | Ontwikkeling

Diagnostisch proces
Therapeutisch proces