Nieuwe zoekopdracht

Osteoporose [richtlijn]

B.2 Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie (DTF)

Met ingang van 1 januari 2006 is directe toegankelijkheid van de fysiotherapeut wettelijk mogelijk. In overleg met en met toestemming van de patiënt wordt in verwijzende en terugverwijzende zin samengewerkt met andere behandelaars. Indien noodzakelijke medische gegevens ontbreken, moet de fysiotherapeut contact opnemen met de huisarts of medisch specialist. Indien een patiënt zich zonder verwijzing aanmeldt, voert de fysiotherapeut, na inventarisatie van de hulpvraag, een screeningsproces uit. In geval van verdenking door de fysiotherapeut op een ander probleem dan dat waarvoor de patiënt zich bij de fysiotherapeut meldde, is (terug)verwijzing naar de huisarts van belang in verband met het instellen van medicatie en/of het uitsluiten van onbegrepen klachten.

Het screeningsproces is aan het methodisch handelen toegevoegd in het kader van de DTF en is bedoeld om na te gaan of fysiotherapeutische behandeling is geïndiceerd. De screening bestaat uit: aanmelding, inventarisatie van de hulpvraag, screening op ’pluis/niet-pluis’ en informeren en adviseren naar aanleiding van de bevindingen van het screeningsproces. De fysiotherapeut stelt binnen een beperkte tijd gericht vragen, en neemt tests af op grond van de diagnostische bevindingen, en stelt vast of er al dan niet sprake is van een binnen het competentiegebied van de individuele fysiotherapeut vallend patroon van tekens en symptomen. Belangrijk aspect van de screening op pluis/niet-pluis is identificatie van eventuele rode vlaggen. De fysiotherapeut moet zich een beeld vormen van de klachten en symptomen en de eventuele aanwezigheid van zogeheten gele en rode vlaggen. Gele vlaggen zijn aanwijzingen voor psychosociale en gedragsmatige risicofactoren voor het onderhouden en/of verergeren van de gezondheidsproblemen.

Screening is niet noodzakelijk indien er sprake is van een verwijzing. Wel moet de therapeut gedurende het diagnostisch en therapeutisch proces alert blijven op signalen en symptomen waarvoor eventueel contact met een arts nodig is.

 

De werkgroep formuleerde de volgende aanbeveling:

(1) Rode vlaggen 
Bij elke patiënt dient de fysiotherapeut na te gaan of er rode vlaggen aanwezig zijn. In geval van een of meerdere rode vlaggen moet de patiënt worden geïnformeerd en krijgt de patiënt het advies om contact op te nemen met de huisarts (in geval van Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie, DTF) of verwijzend arts.

Als iemand met de diagnose osteoporose zich bij de fysiotherapeut aanmeldt zonder verwijzing (DTF), zal eerst een screening plaatsvinden. Deze is bedoeld om na te gaan of fysiotherapeutische behandeling is geïndiceerd. Hiertoe moet de fysiotherapeut zich een beeld vormen van de klachten en symptomen en de eventuele aanwezigheid van zogeheten rode en gele vlaggen. Rode vlaggen zijn patronen van symptomen of tekenen (waarschuwingssignalen) die kunnen wijzen op min of meer ernstige pathologie, die aanvullende medische diagnostiek vereisen. Herkenning van het klachtenpatroon dat specifiek is voor osteoporose is van belang om vast te kunnen stellen of er rode vlaggen aanwezig zijn die niet bij dit patroon passen. Hierna staan de rode vlaggen vermeld voor osteoporose, zoals verzameld op basis van de literatuur en expert opinion.

 

Algemene rode vlaggen

  • pijn die niet te provoceren of te reduceren is door houdingen en/of bewegingen
  • zich uitbreidende en toenemende pijn
  • koorts
  • (nachtelijk) transpireren
  • misselijkheid
  • braken
  • diarree
  • (onnatuurlijke) bleekheid
  • duizeligheid/ flauwvallen
  • ongewenst gewichtsverlies (> 5 kg per maand)
  • acuut ontstaan van klachten zonder verklaring
  • eetlustdaling
  • langdurig gebruik van corticosteroïden
  • onbegrepen tekenen of symptomen na recent trauma
  • duidelijke symptomen of tekenen van ernstige weerstandsdaling, zoals schimmelinfecties, onbegrepen ontstekingsbeelden
  • in combinatie met progressieve algehele zwakte
  • evidente verlamming
  • evidente gevoelsstoornis
  • leeftijd (> 50 jaar) in combinatie met pathologie
  • nachtelijke pijn
  • bekend met maligniteiten
  • maligniteit in de familieanamnese
  • psychopathologie/psychiatrie

Specifieke rode vlaggen

  • onverklaarbare pijn
  • zwelling in de lies (maligniteit?)
  • (hevige) pijn in rust en zwelling (zonder trauma) (maligniteit?)

In geval van een of meerdere rode vlaggen moet de fysiotherapeut de patiënt hierover informeren. Ook de huisarts moet, in overleg met de patiënt, over de rode vlaggen worden geïnformeerd. Daarnaast krijgt de patiënt het advies om contact op te nemen met de huisarts of behandelend specialist. Over de communicatie tussen de fysiotherapeut en de huisarts zijn lokaal afgestemde afspraken mogelijk ten aanzien van de gang van zaken als de fysiotherapeut rode vlaggen constateert.
Bij onduidelijkheid over de diagnose krijgt de patiënt het advies om contact op te nemen met de huisarts. Deze kan verder onderzoek verrichten.

Tijdens deze screeningsfase kunnen zich 5 mogelijke situaties voordoen (volgens de KNGF-nascholingsmodule DTF):

  1. De gepresenteerde symptomen passen volledig in een voor de fysiotherapeut bekend patroon van klachten als gevolg van osteoporose.
    Actie: overleg met de patiënt en besluit of verder fysiotherapeutisch onderzoek geïndiceerd is.
  2. De gepresenteerde symptomen passen niet in een voor de fysiotherapeut bekend patroon van klachten als gevolg van osteoporose.
    Actie: informeer de patiënt en, in overleg met de patiënt, ook de huisarts en adviseer de patiënt om contact op te nemen met de huisarts.
  3. De aanwezige symptomen passen in een voor de fysiotherapeut bekend patroon van klachten als gevolg van de osteoporose, maar er wijken een of meerdere bijkomende symptomen af van het patroon.
    Actie: informeer de patiënt en, in overleg met de patiënt, ook de huisarts en adviseer de patiënt om contact op te nemen met de huisarts.
  4. De gepresenteerde symptomen passen in een voor de fysiotherapeut bekend patroon van klachten als gevolg osteoporose. Het beloop is echter afwijkend.
    Actie: informeer de patiënt en, in overleg met de patiënt, ook de huisarts en adviseer de patiënt om contact op te nemen met de huisarts.
  5. Er zijn een of meerdere rode vlaggen aanwezig.
    Actie: informeer de patiënt en in overleg met de patiënt ook de huisarts en adviseer de patiënt om contact op te nemen met de huisarts.

 

Op basis van bovenstaande formuleerde de werkgroep de volgende aanbeveling:

 

1 Rode vlaggen 
Bij elke patiënt dient de fysiotherapeut na te gaan of er rode vlaggen aanwezig zijn. In geval van een of meerdere rode vlaggen moet de patiënt worden geïnformeerd en krijgt de patiënt het advies om contact op te nemen met de huisarts (in geval van Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie, DTF) of verwijzend arts (niveau 4).
Kwaliteit van de gevonden artikelen: D.
Algemene informatie

Auteurs | Ontwikkeling

Diagnostisch proces
Therapeutisch proces