Nieuwe zoekopdracht

Meniscectomie [richtlijn]

A.3 Gevolgen van een meniscectomie

A.3.1 Gezondheidsprobleem

De belangrijkste gezondheidsproblemen en aandachtsgebieden na een meniscectomie staan samengevat in de volgende figuur.

Meest voorkomende gezondheidsproblemen na menisectomie en relevante factoren die daarom van invloed zijn.
meniscectomie prl fig1

A.3.2 Artrose

Na een meniscectomie is de kans op vroegtijdige ontwikkeling van artrose verhoogd. Het is aannemelijk dat totale verwijdering vaker tot vroegtijdige artrose lijdt dan partiële.


Op basis van bovenstaande formuleerde de werkgroep de volgende aanbevelingen:

(2) Artrose
Het is aangetoond dat 24 tot 42 procent van de patiënten bij een gemiddelde folluw-up van 13 jaar gonartrose ontwikkelt.

(3) Artrose 
Het is aannemelijk dat op termijn artrose voorkomt, zowel bij patiënten die met de open (artrotomische) als bij patiënten die met de artroscopische techniek zijn geopereerd. 

(4) Artrose 
Het is aannemelijk dat totale meniscectomie vaker tot artrose leidt dan partiële meniscectomie. 

A.3.1 Gezondheidsprobleem

De meniscus heeft in de knie diversie functies:39,40

  • vergroting van het contactoppervlak tussen femur en tibia door vergroting van de congruentie, waarmee ook de belastingsverdelende functie samenhangt;
  • stabilisatie van het gewricht;
  • bewegingsbeheersing tijdens flexie en extensie;
  • smering en voeding van het gewrichtskraakbeen;
  • schokabsorptie.

Na een meniscectomie wordt het functioneren van een van de menisci verstoord, hetgeen kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen. De meest voorkomende gezondheidsproblemen na meniscectomie zijn in de volgende figuur beschreven met behulp van de 'International Classification of Functioning, Disability and Health' (ICF; Internationale Classificatie van het Menselijk Functioneren).41 

Meest voorkomende gezondheidsproblemen na menisectomie en relevante factoren die daarop van invloed zijn.

meniscectomie prl fig1

Er is een wisselwerking tussen de stoornissen in anatomische eigenschappen en in functies, beperkingen in activiteiten, participatieproblemen en externe en persoonlijke factoren. In de paragrafen over het diagnostisch en het therapeutisch proces wordt het diagnosticeren en behandelen van deze gezondheidsproblemen uitgebreid beschreven. Behandeldoelen en verrichtingen worden opgesteld aan de hand van het gezondheidsprofiel van de patiënt.

In het algemeen zijn de doelen gelegen in het verminderen van de pijn, stoornissen in functies en anatomische structuren en het verbeteren van activiteiten en participatie.42 Verrichtingen bestaan uit informatie, voorlichting, advies, oefenen van functies, activiteiten. Zie de casussen in bijlage 2 van de Praktijkrichtlijn.

 

A.3.2 Artrose

Een van de mogelijke gevolgen van meniscectomie op langere termijn is het vroegtijdig ontwikkelen van artrose. In de literatuur wordt veelvuldig melding gemaakt van het optreden van degeneratieve gewrichtsveranderingen na een meniscectomie. Gillquist en Messner toonden in een review aan dat na een meniscectomie 24 tot 42 procent van de patiënten bij een gemiddelde follow-up van 13 jaar gonartrose ontwikkelt.43 Andere auteurs vonden bij 43 procent van de patiënten artrose, 16 jaar na de meniscectomie.16 Zij concludeerden ook dat patiënten die een meniscectomie ondergaan een hoger risico hebben op artrose (Relatief Risico (RR) = 7,0; 95%-betrouwbaarheidsinterval (95%-BI) = 2,1-23,5) dan de gematchte controlegroep.

Zowel bij patiënten die een meniscectomie door middel van artrotomie als bij patiënten die een artroscopische meniscectomie hebben gehad, komt artrose voor.18,25,31,32,38,39,44-50 Een totale meniscectomie leidt op lange termijn vaker tot artrose dan een partiële.29,32,38,51 Van de door Englund en Lomander onderzochte patiënten ontwikkelde 56 respectievelijk 42 procent artrose (odds ratio = 3,6; 95%-BI = 1,4-9,4).51 Andere auteurs konden niet aantonen dat een totale meniscectomie op lange termijn vaker tot artrose leidt; zij concludeerden wel dat subjectieve en functionele uitkomsten beter zijn na een partiële meniscectomie dan na een totale verwijdering.52 Bij vergelijking van patiënten (met geopereerde knieën) met patiënten (met gezonde knieën) blijkt dat 12 tot 15 jaar na de operatie in knieën met partiële meniscectomie vier keer vaker artrose voorkomt dan in gezonde knieën en in knieën met subtotale meniscectomie zeven keer vaker.32

Jones et al. zagen bij patiënten met degeneratieve meniscuslaesies significant prominentere artrotische verschijnselen, onder meer een significante versmalling van de gewrichtsspleet, dan bij patiënten met een traumatische laesie.44 Patiënten die na een meniscectomie artrose ontwikkelen (i.e. secundaire artrose) blijken individueel sterk te verschillen wat betreft pijn, functioneren en kwaliteit van leven.53 Als risicofactoren voor het ontstaan van secundaire artrose worden genoemd: hogere leeftijd30,32,54, overgewicht, vrouwelijk geslacht51, standsafwijkingen van de knie (varus- of valgusstand)30,38,44, pre-existente kraakbeen- of gewrichtsbeschadiging30,38,51, instabiliteit38 en ook (andere) knieoperaties55. De lokalisatie en het type ruptuur en het activiteitenniveau hebben geen aantoonbare invloed op het ontstaan van secundaire artrose na een meniscectomie.29

Hoewel direct en meetbaar resultaat van de behandeling met betrekking tot artrose niet te verwachten is, kan het van belang zijn (vooral bij patiënten bij wie risicofactoren aanwezig zijn) om, naast het beoogde directe functieherstel, randvoorwaarden te scheppen ter beperking van het risico op secundaire artrose als gevolg van de operatie zo veel mogelijk te beperken. Hierbij nemen het corrigeren van standsafwijkingen, het normaliseren van het gangpatroon en actieve stabilisatie van het kniegewricht een belangrijke plaats in.

 

Op basis van bovenstaande formuleerde de werkgroep de volgende aanbevelingen:

(2) Artrose (niveau 1)
Het is aangetoond dat 24 tot 42 procent van de patiënten bij een gemiddelde folluw-up van 13 jaar gonartrose ontwikkelt.
Kwaliteit van de gevonden artikelen: A1 (Gillquist & Messner, 199943).

(3) Artrose (niveau 2)
Het is aannemelijk dat op termijn artrose voorkomt, zowel bij patiënten die met de open (artrotomische) als bij patiënten die met de artroscopische techniek zijn geopereerd. 
Kwaliteit van de gevonden artikelen: B en C (B: Hoser et al., 200150; Maletius & Messner, 199648, Marti et al., 199338; Bolano & Grana, 199347; Hede et al., 199231; Wroble et al., 199246; Hamberg et al., 198345; Jones et al., 197844 en C: Chatain et al., 200118; Cleef, 199739,49; Rockborn & Gillquist, 199632; Fairbank, 194825).

(4) Artrose (niveau 2)
Het is aannemelijk dat totale meniscectomie vaker tot artrose leidt dan partiële meniscectomie. 
Kwaliteit van de gevonden artikelen: B (Englund & Lomander, 200451; Roos et al., 199829; Rockborn & Gillquist, 199632; Marti et al., 199338).

  • 1. Hendriks HJM, Reitsma E, Ettekoven H van. Centrale richtlijnen in de fysiotherapie. Ned Tijdschr Fysiother. 1996;106:2-11.

    2. Hendriks HJM, Ettekoven H van, Reitsma E, Verhoeven ALJ, Wees PhJ van der. Methode voor centrale richtlijnontwikkeling en implementatie in de fysiotherapie. Amersfoort: KNGF/NPi/CBO; 1998.

    3. Hendriks HJM, Ettekoven H van, Wees PhJ van der. Eindverslag van het project Centrale richtlijnen in de fysiotherapie (Deel 1). Achtergronden en evaluatie van het project. Amersfoort: KNGF/NPi/CBO; 1998.

    4. Hendriks HJM, Bekkering GE, Ettekoven H van, Brandsma JW, Wees PhJ van der, Bie RA de. Development and implementation of national practice guidelines: A prospect for continuous quality improvement in physiotherapy. Introduction to the method of guideline development. Physiother. 2000;86:535-47.

    5. CBO. Richtlijnontwikkeling binnen het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, Handleiding voor werkgroepleden. Utrecht: Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO; 2003.

    6. Verkerk K, Veenendaal H van, Burgers JS, Severens H, Hendriks HJM. Checklist considered judgement in evidence based guidelines development. Universiteit Maastricht: Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO; 2004.

    7. Verkerk K, Veenendaal H van, Burgers JS, Severens H, Hendriks HJM. Overige overwegingen in evidence based richtlijnontwikkeling. Universiteit Maastricht: Kwaliteitsinstituur voor de Gezondheidszorg CBO; 2004.

    8. Verkerk K, Veenendaal H van, Burgers JS, Severens H, Hendriks HJM. Considered judgement in evidence based guidelines development. Universiteit Maastricht: Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO; 2004.

    9. Plas CG van der, Dingjan RA, Hamel A, Jonker JC, Postema PhJ, Smorenburg HAAJ, et al. NHG-standaard traumatische knie-problemen. Huisarts Wet 1998;41(6):296-300.

    10. Hendriks HJM, Ettekoven H van, Bekkering T, Verhoeven A. Implementatie van LNGF-richtlijnen. Fysiopraxis. 2000;9:9-13.

    11. Hede A, Jensen DB, Blyme P, Sonne-Holm S. Epidemiology of meniscal lesions in the knee. Acta Orthop Scand 1990;61(5):435-7.

    12. Vierhout PAM. Het meniscusletsel. In: Mourik JB, Patka P, redactie. Letsels van de knie. Epidemiologie, diagnostiek, therapie, revalidatie, preventie. Haren: SCN; 1988. p. 128-34.

    13. Bouter LM, Dongen MCJM van. Epidemiologisch onderzoek. Opzet en interpretatie. 3e druk. 1995.

    14. Paré DM, Schuppers HA, Tetteroo QF, Bots RAA. Partiële meniscectomie per artroscoop bij patiënten boven de 50 jaar. Ned Tijdschr Geneeskd. 1989;133(38):1890-2.

    15. McBride GG, Constine RM, Hofmann AA, Carson RW. Arthroscopic partial medial meniscectomy in the older patient. J Bone Joint Surg. 1984;66-A(4):547-51.

    16. Englund M, Roos EM, Lohmander LS. Impact of type of meniscal tear on radiographic and symptomatic knee osteoarthritis. A sixteen-year follow up of meniscectomy with matched controls. Arthritis Rheum. 2003;48(8):2178.

    17. Menetrey J, Siegrist O, Fritschy D. Medial meniscectomy in patients over the age of fifty: a six year follow-up study. Swiss Surg.2002;8:113-9.

    18. Chatain F, Robinson AHN, Adeleine P, Chambat P, Neyret P. The natural history of the knee following arthroscopic medial meniscectomy. Knee Surg Sports Traumatol Arthroscopy. 2001;9:15-8.

    19. Englund M, Roos EM, Roos H, Lohmander LS. Patient-relevant outcomes fourteen years after meniscectomy: influence of type of meniscal tear and size of resection. Rheumatol. 2001;40:631-9.

    20. Crevoisier X, Munzinger U, Drobny T. Arthroscopic partial meniscectomy in patients over 70 years of age. Arthroscopy. 2001;17(7):732-6.

    21. 21 Del Pizzo W, Fox JM. Result of arthroscopic meniscectomy. Clin Sports Med. 1990;9(3):633-9.

    22. Ferkel RD, Davis R, Friedman MJ, Fox JM, Del Pizzo W, Snyder SJ, et al. Arthroscopic partial medial meniscectomy: An analysis of unsatisfactory results. J Arthroscopic. 1985;1(1):44-52.

    23. Thomson LC, Handoll HHG, Cunningham A, Shaw PC, Herpt G van. Physiotherapist-led programmes and interventions for rehabilitation on anterior cruciate ligament, medial collateral ligament and meniscal injuries of the knee in adults. The Cochrane Library 2002;Issue 2.

    24. Prismant. Ziekenhuisstatistieken Landelijke LMR Registratie Verrichtingen (5804 excisie meniscus). (internetcommunicatie) http://www. prismant.nl/. 2005.

    25. Fairbank TJ. Knee joint changes after meniscectomy. J Bone Joint Surg. 1948;30B(4):664-70.

    26. Goodwin PC, Morrissey MC, Omar RZ, Brown M, Southall K, McAuliffe T. Effectiveness of supervised physical therapy in early period after arthroscopic partial meniscectomy. Phys Ther. 2003;83(6):520- 35.

    27. Goodwin PC, Morrissey MC. Physical Therapy after arthroscopic partial meniscectomy: is it effective? Exerc Sport Sci Reviews. 2003;31(2):85-90.

    28. Howell JR, Handoll HHG. Surgical treatment for meniscal injuries of the knee in adults. In: The Cochrane Library, Issue 2, 2002. Oxford, Update Software.

    29. Roos H, Laurén M, Adalberth T, Roos EM, Jonsson K, Lohmander LS. Knee ostheoarthritis after meniscectomy. Arthritis Rheum. 1998;41(4):687-93.

    30. Allen PR, Denham RA, Swan AV. Late degenerative changes after meniscectomy. J Bone Joint Surg. 1984;66-B(5):666-71.

    31. Hede A, Larsen E, Sandberg H. The long term outcome of open total and partial meniscectomy related to the quantity and site of the meniscus removed. Int Orthopaedics. 1992;16:122-5.

    32. Rockborn P, Gillquist J. Long term results after arthroscopic meniscectomy. Int J Sports Med. 1996;17:608-13.

    33. Zarins B, Boyle J, Harris BA. Knee rehabilitation following arthroscopic meniscectomy. Clin Orthop Related Res. 1985;198:36-42.

    34. Anonymus. SIG-gegevens 1998. SIG, redactie. 1998. unpublished work.

    35. Higuchi H, Kimura M, Shirakura K, Terauchi M, Takagshi K. Factors affecting long-term results after arthroscopic partial meniscectomy. Clin Orthop Related Res. 2000;377:161-8.

    36. Hulet CH, Locker BG, Schiltz D, Texier A, Tallier E, Vielpeau CH. Arthroscopic medial meniscectomy on stable knees, a 12 year follow up. J Bone Joint Surg. 2001;83-B(1):29-31.

    37. Ogilvie-Harris DJ, Bauer M, Corey P. Prostaglandin inhibition and the rate of recovery after arthroscopic meniscectomy. A randomised double-blind prospective study. J Bone Joint Surg. 1985;67(4):567- 71.

    38. Marti RK, Dijk CN van, Haimé PE. Resultaten van meniscectomie op lange termijn. Ned Tijdschr Geneeskd. 1993;137(47):2418-21.

    39. Cleef SPH. Meniscusletsel en therapie. Deel 1: De meniscus en meniscectomie. Geneeskunde en Sport. 1997;30(1):10-7.

    40. Keizer G de. Fysiologie en pathofysiologie van het kniegewricht. In: Mourik JB, Patka P, redactie. Letsels van de knie. Epidemiologie, diagnostiek, therapie, revalidatie, preventie. Haren: SCN; 1988. p. 26- 40.

    41. WHO-FIC Collaborating Centre. Internationale Classificatie van het menselijk Functioneren (ICF). Bilthoven: RIVM; 2002.

    42. Goodyear-Smith F, Arroll B. Rehabilitation after arthroscopic meniscectomy: a critical review of the clinical trials. Int Orthopaedics. 2001;24:350-3.

    43. Gillquist J, Messner K. Anterior cruciate ligament reconstruction and the long term incidence of gonarthrosis. Sport Med. 1999;27(3):143- 56.

    44. Jones RE, Smith EC, Reisch JS. Effects of medial meniscectomy in patients older than forty years. J Bone Joint Surg. 1978;60-A(6):783- 6.

    45. Hamberg P, Gillquist J, Lysholm J, Oberg B. The effect of diagnostic and operative arthroscopy and open meniscectomy on muscle strength in the thigh. Am J Sports Med. 1983;11(5):289-92.

    46. Wroble RR, Henderson RC, Campion ER, El-Khoury GY, Albright JP. Meniscectomy in children and adolescents. Clin Orthop Related Res. 1992;279(June):180-9.

    47. Bolano LE, Grana WA. Isolated radiographic evaluation at five years. Am J Sports Med. 1993;21(3):432-7.

    48. Maletius W, Messner K. The effect of partial meniscectomy on the long-term prognosis of knees with localized, severe chondral damage. Am J Sports Med. 1996;24(3):258-62.

    49. Cleef SPH. Meniscusletsel en therapie. Deel 2: Meniscus-reconstructie en meniscustransplantatie. Geneeskunde en Sport. 1997;30(2):56-63.

    50. Hoser C, Fink C, Brown C, Reichkendler M, Hackl W, Bartlett J. Long-term results of arthroscopic partial lateral meniscectomy in knees without associated damage. J Bone Joint Surg. 2001;83- B(4):513-6.

    51. Englund M, Lohmander LS. Risk factors for symptomatic knee osteoarthritis fifteen to twenty-two years after meniscectomy. Arthritis Rheum. 2004;50(9):2811-9.

    52. Hede A, Larsen E, Sandberg H. Partial versus total meniscectomy. J Bone Joint Surg. 1992;74-B(1):118-21.

    53. Paradowski PT, Englund M, Roos EM, Lohmander LS. Similar group mean scores, but large individual variations, in patient relevant outcomes over 2 years in meniscectomized subjects with and without radiographic knee osteoarthritis. Health Qual Life Outcomes. 2004;2:38.

    54. Rangger Ch, Klestill Th, Gloetzer W, Kemmler G, Benedetto KP. Osteoarthritis after arthroscopic partial meniscectomy. Am J Sports Med. 1995;23(2):240-4.

    55. Vogels EMHM, Hendriks HJM, Baar ME van, Dekker J, Hopman-Rock M, Oostendorp RAB, et al. KNGF-richtlijn Artrose heup-knie. Ned Tijdschr Fysiother. 2001;111;3 (suppl):1-34.

    56. Katz JN, Harris TM, Larson MG, Krushell RJ, Brown CH, Fossel AH, et al. Predictors of functional outcomes after arthroscopic partial meniscectomy. J Rheumatol. 1992;19(12):1938-42.

    57. Breederveld RS. Preventie van knieletsels. In: Mourik JB, Patka P, redactie. Letsels van de knie. Epidemiologie, diagnostiek, therapie, revalidatie, preventie. Haren: SCN; 1988. p. 284-90.

    58. Moffet H, Richards CL, Malouin F, Bravo G. Factors predicting knee function in patients with meniscal lesions. J Electromyog Kinesiol. 1994;4(4):205-17.

    59. Burks RT, Metcalf MH, Metcalf RW. Fifteen-year follow-up of arthroscopic partial meniscectomy. Arthroscopy. 1997;13:673-9.

    60. Roos EM, Roos H, Ryd L, Lohmander LS. Substantial disability 3 months after arthroscopic partial meniscectomy: A prospective study of patient-relevant outcomes. J Arthroscopic Rel Surg. 2000;16(6):619-26.

    61. Boszotta H, Helperstorfer W, Kolndorfer G, Prunner K, Ohrenberger G. Long-term results of arthroscopic meniscectomy. Aktuelle Traumatol. 1994;24:30-4.

    62. Barret GR, Treacy SH, Ruff CG. The effect of partial lateral meniscectomy in patients > or = 60 years old. Orthopedics. 1998;21:251-7.

    63. Osti L, Liu SH, Raskin A, Merlo F, Bocchi L. Partial lateral meniscectomy in athletes. Arthroscopy. 1994;10(4):424-30.

    64. Jaureguito JW, Elliot JS, Lietner T, Dixon LB, Reider B. The effects of arthroscopic partial lateral meniscectomy in an otherwise normal knee: retrospective review of fucntional, clinical and radiolographic results. Arthroscopy. 1995;11:29-36.

    65. Scheller G, Sobau C, Bülow J. Arthroscopic partial lateral meniscectomy in an otherwise normal knee: clinical, functional and radiographic results of a long term follow up study. Arthroscopy. 2001;17(9):946-52.

    66. Hendriks EJ, Kerssens JJ, Nelson RM, Oostendorp RAB, Zee J van der. One-time physical therapist consultation in primary health care. Phys Ther. 2003 Oct;83(10):918-31.

    67. Hendriks HJM, Kerssens JJ, Heerkens YF, Elvers JWH, Dekker J, Zee J van der, et al. Referral patterns and utilization of physiotherapy services following a one-time physiotherapist consultation in general practice. Physiotherapy Theory and Practice. 2003;19(1):5-21.

    68. Newman AP, Anderson DR, Daniels AU, Dales MC. Mechanics of the healed meniscus in a canine model. Am J Sports Med. 1989;17(2):164-75.

    69. Levy IM, Torzilli PA, Gould JD, Warren RF. The effect of lateral meniscectomy on motion of the knee. J Bone Joint Surg. 1989;71- A(3):401-6.

    70. KNGF. Zorgverleningsproces bij Directe Toegankelijkheid Fysiotherapie (kaart). Amersfoort: KNGF; 2005.

    71. Mancuso CA, Sculco TP, Wickiewicz TL, Jones EC, Robbins L, Warren RF, et al. Patients’ expectations of knee surgery. J Bone Joint Surg Inc. 2001;83A(7):1005-9.

    72. KNGF. Dossier: Directe Toegang / DTF. https://www fysionet nl/index html?dossiers=1&dossier_id=111 2006 February 1Available from: URL: ttps://www.fysionet.nl/index.html?dossiers=1&dossier_id=111

    73. O’Brien SJ, Ngeow J, Gibney MA, Warren RF, Fealy S. Reflex sympathetic dystrophy of the knee. Am J Sports Med. 1995;23(6):655-9.

    74. Cameron LD, Leventhal H. The self-regulation of health and illness behaviour. London: Routledge; 2003.

    75. Ogden J. Health Psychology: a textbook. Buckingham-Philadelphia: Open University Press; 2000.

    76. Clark NC. Functional performance testing following knee ligament injury. Phys Ther Sport. 2001 May;2(2):91-105.

    77. Durand A, Richards CL, Malouin F. Strenght recovery and muscle activation of the knee extensor and flexor muscles after arthroscopic meniscectomy. Clin Orthop Related Res. 2001;262(January):210-26.

    78. Krebs DE. Clinical electromyographic feedback following meniscectomy. Phys Ther. 1981;61(7):1017-21.

    79. Stokes M, Young A. The contribution of reflex inhibition to arthrogenous muscle weakness. Clin Scien. 1984;67:7-14.

    80. Sherman WM, Plyley MJ, Pearson DR, Habansky AJ, Vogelgesang DA, Costill DL. Isokinetic rehabilitation after meniscectomy: A comparison of two methods of training. Physician Sportmed. 1983;11(4):121-33.

    81. Gage JR. Surgical treatment of knee dysfunction in cerebral palsy. Clin Orthop Relat Res. 1990 Apr;(253):45-54.

    82. Novacheck TF. Walking, running, and sprinting: a three-dimensional analysis of kinematics and kinetics. Instr Course Lect. 1995;44:497- 506.

    83. Brunnekreef JJ. Betrouwbaarheid van de Ganganalyselijst Nijmegen. Jaarcongres Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie, Den Haag, 2005. unpublished work

    84. Moorsel SR van. Implementatie van de Ganganalyselijst Nijmegen. 2002.

    85. Moffet H, Richards CL, Malouin F, Bravo G. Impact of knee extensor strength deficits on stair ascent performance in patients after medial meniscectomy. Scand J Rehab Med. 1993;25:63-71.

    86. Engel A, Petschnig R, Baron R, Ammer K. Einfluß der menisektomie auf die kraft des M. quadriceps femoris nach mehr als drei jahren. Wiener Klinische Wochenschrift. 1990;102:663-6.

    87. Matthews P, St Pierre DMM. Recovery of muscle strength following arthroscopic meniscectomy JOSPT 1996;23(1):18-26.

    88. Torry MR, Decker MJ, Viola RW, O’Connor DD, Steadman JR. Intra-articular knee joint effusion induces guadriceps avoidance gait patterns. Clin Biomech. 2000;15(3):147-59.

    89. Palmieri RM, Tom JA, Edwards JE, Weltman A, Saliba EN, Mistry DJ, et al. Arthrogenic muscle response induced by an experimental knee joint effusion is mediated by pre- and post-synaptic spinal mechanisms. J Electromyogr Kinesiol.2004 Dec;14(6):631-40.

    90. Hopkins JT, Ingersoll CD, Krause BA, Edwards JE, Cordova ML. Effect of knee joint effusion on quadriceps and soleus motoneuron pool excitability. Med Sci Sports Exerc. 2001; Jan;33(1):123-6.

    91. Philips N, Benjamin M, Everett T, Deursen RWM. Outcome and progression measures in rehabilitation following anterior cruciate ligament injury. Phys Ther Sport. 2000;1:106-18.

    92. Roebroeck ME, Harlaar J, Lankhorst GJ. Reliability assessment of isometric knee extension measurements with a computer-assisted hand-held dynamometer. Arch Phys Med Rehabil. 1998;79:442-8.

    93. Cieza A, Geyh S, Chatterji S, Konstanjsek N, Üstün B, Stucki G. ICF linking rules: an update based on lessons learned. J Rehab Med. 2005 Apr 1;37:212-8.

    94. Scholten RJPM, Devillé WLJM, Opstelten W, Bijl D, Plas CG van der, Bouter LM. The accuracy of physical diagnostic tests for assessing meniscal lesions of the knee. J Fam Pract. 2001;50(11):938-43.

    95. Jerosch J, Riemer S. Wie gut sind klinische Untersuchungsverfahren zur Diagnostik von Meniskusläsionen? Sportverl Sportschad. 2004;18:59-67.

    96. Waterfield J, Sim J. Clinical assessment of pain by the visual analoge scale. Brit J Ther Rehabil. 1996;3:94-8.

    97. Carlsson AM. Assessment of chronic pain. I. Aspects of the reliability and validity of the visual analogue scale. Pain. 1983;16(1):87-101.

    98. Huskisson EC. Measurement of pain. Lancet. 1974;2(7889):1127-31.

    99. Hendriks EJM, Scholten-Peeters GGM, Windt DAWN van der, Neeleman- van der Steen CWM, Oostendorp RAB, Verhagen AP. Prognostic factors for poor recovery in acute whiplash patients. Pain. 2005;114:408-16.

    100. Miller MD, Ferris DG. Measurement of subjective phenomena in primary care research: the visual analogue scale. Fam Pract Res. J 1993;13:15-24.

    101. Wewers ME, Lowe NK. A critical review of Visual Analoge Scales in the measurement of clinical phenomena. Res Nurs Health. 1990;13:15-24.

    102. Jongert MWA, Hendriks HJM, van Hoek J, Klaasboer-Kogelman K, Robeer GG, Simens B, et al. KNGF-richtlijn Claudicatio Intermittens. Ned Tijdschr Fysiother. 2003;6(suppl):1-58.

    103. Keus SHJ, Hendriks HJM, Bloem BR, Bredero-Cohen AB, Goede CJT de, Haaren M van, et al. KNGF-richtlijn Ziekte van Parkinson. Ned Tijdschr Fysiother. 2004;114;3 (Suppl.): 1-88.

    104. Vogels EMHM, Bertram RJJ, Graus JJJ, Hendriks HJM, Hulst R van, Hulzebos HJ, et al. KNGF-richtlijn Hartrevalidatie. Ned Tijdschr Fysiother. 2001;111;3 (Suppl.):1-54.

    105. Hooper DM, Morrissey MC, Drechsler WI, McDermott M, McAuliffe TB. Validation of the Hughston Clinic subjective knee questionnaire using gait analysis. Med Sci Sport Exerc. 2001;33(9):1456-62.

    106. Höher J, Münster A, Klein J, Eypasch E, Tiling T. Validation and application of a subjective knee questionnaire. Knee Surg Sports Traumatol Arthroscopy. 1995;3:26-33.

    107. Lysholm J, Gillquist J. Evaluation of knee ligament surgery results with special emphasis on the use of a scoring scale. Am J Sports Med. 1982;10:150-4.

    108. Strik G, Aufdemkampe G, Neeb TB, Mastenbroek ML. Betrouwbaarheid van Nederlandstalige vragenlijsten bij knieklachten op basis van een voorste-kruisbandlaesie. Ned Tijdschr Fysiother. 1998;108(1):15-20.

    109. Kocher MS, Steadman JR, Briggs KK, Sterett WI, Hawkins RJ. Reliability, validity and responsiveness of the Lysholm Knee Scal for various chondral disorders of the knee. J Bone Joint Surg. 2004;86A(6):1139-45.

    110. Brunnekreef JJ, Uden CJv, Moorsel MS van, Kooloos JG. Reliability of videotaped observational gait analysis in patients with orthopedic impairments. BMC Musculoskelet Disord. 2005;17:1-9.

    111. Tegner Y, Lysholm J. Rating systems in the evaluation of knee ligament injuries. Clin Orthop. 1985;198:43-9.

    112. Dakin A. Management of anterior cruciate ligament deficient patient. Physiother. 2000;86(7):357-60.

    113. Wülker N, Kohn D, Siebert WE, Wirth CJ. Die bedeutung des Aktivitäts-Scores bei der Bewertung von Kniebandrekonstruktionen. Sportverl Sportschad. 1992;5:130-4.

    114. Vervest AMJS, Maurer CAJ, Schambergen TGR, Bie RA de, Bulstra SK. Effectiviness of physiotherapy after meniscectomy. Knee Surg Sports Traumatol Arthroscopy. 1999;7:360-4.

    115. Shelbourne KD, Patel DV, Adsit WS, Porter DA. Rehabilitation after meniscal repair. Clin Sports Med. 1996;15(3):595-612.

    116. Neeb TB, Aufdemkampe G, Wagener JHD, Mastenbroek ML. Assessing anterior cruciate ligament injuries: the association and differential value of questionnaires, clinical tests and functional tests. JOSPT. 1997 Dec;26(6):324-31.

    117. Noyes FR, Mooar LA, Barber SD. The assessment of work-related activities and limitations in knee disorders. Am J Sports Med. 1991;19:178-88.

    118. Noyes FR, Barber SD, Mooar LA. A rationale for assessing sports activity levels and limitations in knee disorders. Clin Orthop. 1988;246:238-49.

    119. Seymour N. The effectiveness of physiotherapy after medial meniscectomy. Br J Surg. 1969;56(7):518-20.

    120. Moffet H, Richards CL, Malouin F, Bravo G, Paradis G. Early and intensive physiotherapy accelerates recovery postarthroscopic meniscectomy: Results of a randomized controlled study. Arch Phys Med Rehabil. 1994;75(4):415-26.

    121. Forster DP, Frost CE. Cost-effectiveness study of outpatient physiotherapy after medial meniscectomy. Br Med J. 1982;284(6314):485- 7.

    122. Jokl P, Stull PA, Lynch K, Vaughan V. Independent home versus supervised rehabilitation following arthroscopic knee surgery, A prospective randomized trial. Arthroscopy. 1989;5(4):298-305.

    123. Felicetti G, Maini M, Zelashi F. Long and mid-term assessment of the evolution of muscular strength and power, after meniscectomy. J Sports med Phys Fitness. 1988;28(4):381-6.

    124. Guimin F, Wanpu Z, Baohui Z. Application of EMG miofeedback in functional recovery of quadriceps femoris muscle following meniscectomy. Chinese J Rehab Med. 1995;10(3):121-2.

    125. Ross MJ, Berger RS. Effects of stress inoculation training on athletes’ postsurgical pain and rehabilitation after orthopedic injury. Consulting and Clinical Psychology. 1996;64(2):406-10.

    126. Birch N, Sly C, Brooks S, Powless DP. Anti-inflammatory drug therapy after arthroscopy of the knee. A prospective, randomised, controlled trial of diclofenac or physiotherapy. J Bone Joint Surg. 1993;75(4):650-2.

    127. St Pierre DMM, Laforest S, Paradis S, Leroux M, Charron J, Racette D, et al. Isokinetic rehabilitation after arthroscopic meniscectomy. Eur J Appl Physiol. 1992;64:437-43.

    128. Williams RA, Morrissey MC, Brewster CE. The effect of electrical stimulation on quadriceps strength and thigh circumference in meniscectomy patients. JOSPT. 1986;8(3):143-6.

    129. Jensen JE, Conn RR, Hazelrigg G, Hewett JE. The use of transcutaneous neural stimulation and isokinetic testing in arthroscopic knee surgery. Am J Sports Med. 1985;13(1):27-33.

    130. Nash CE, Mickan SM, Del Mar CB, Glasziou PP. Resting injured limbs delays recovery: a systematic review. J Fam Pract. 2004;53(9):706-12.

    131. Kizilkaya M, Yildirim OS, Dogan N, Kursad H, Okur A. Analgesics effects of intraarticular sufentanil and sufentanil plus methylprednisolone after arthroscopic knee surgery. Anest Analg. 2004;98:1062-5.

    132. Bleakley C, McDonough S, MacAuley D. The use of ice in the treatment of acute soft-tissue injury: a systematic review of randomized controlled trials. Am J Sports Med. 2004;32;1 (Jan-Feb):251-61.

    133. Lessard LA, Scudds RA, Amendola A, Vaz MD. The efficacy of cryotherapy following arthroscopic knee surgery. JOSPT. 1997;26(1):14-22.

    134. Cohn BT, Draeger RI, Jackson DW. The effects of cold therapy in the postoperative management of pain in patients undergoing anterior cruciate ligament reconstruction. Am J Sports Med. 1989;17:344-8.

    135. Daniel DM, Hansell JR, Schumacher HR. The effect of cold therapy on pain, swelling, and range of motionafter anterior cruciate ligament reconstructive surgery. Arthroscopy. 1994;10(5):530-3.

    136. Whitelaw GP, DeMuth KA, Demos HA, Schepsis A, Jacques E. The use of the cryo/cuff versus ice and elastic wrap in the postoperative care of knee arthroscopy patients. Am J Knee Surg. 1995;8(1):28-31.

    137. Oosterveld FGJ, Rasker JJ, Jacobs JWG, Overmars HJA. The effect of local heat and cold therapy on the intraarticular and skin surface temperature of the knee. Arthritis Rheum. 1992;35(2):146-51.

    138. Hurkmans HL. Partial Weight Bearing. Long term monitoring of load in patients with a total hip arthroplasty during postoperative recovery proefschrift. Rotterdam: Erasmus Universiteit, 2005.

    139. Jarit JJ, Mohr KJ, Waller R, Glousman RE. The effects of home interferential therapy on post-operative pain, edema, and range of motion of the knee. Clin J Sports Med. 2003;13:16-20.

    140. Finger S, Paulos LE. Clinical and biomechanical evaluation of the unloading brace. J Knee Surg. 2002;15(3):155-9.

    141. Heerkens YF, Lakerveld-Heyl K, Hendriks HJM, Verhoeven ALJ. KNGF-richtlijn voor de Fysiotherapeutische Verslaglegging. Ned Tijdschr Fysiother. 2003;suppl:1-42.

    142. NPi, KNGF, LHV, VBC, NVOM, redactie. Implementatie Handreikingen voor de samenwerking van huisarts en fysiotherapeut, oefentherapeut Cesar en oefentherapeut-Mensendieck (HOF) kaart. Amersfoort: Nederlands Paramedisch Instituut; 1999. http://www.paramedisch.org.

Algemene informatie

Auteurs | Ontwikkeling

Diagnostisch proces
Therapeutisch proces