B.2 Fase 2 Fysiotherapeutisch onderzoek en fysiotherapeutische diagnose

De tweede fase van het klinisch redeneren betreft het uitvoeren van fysiotherapeutisch onderzoek en het formuleren van een fysiotherapeutische diagnose.

  • Tijdens het fysiotherapeutisch onderzoek objectiveert de fysiotherapeut de aard en de ernst van de functioneringsproblemen van de patiënt.
  • Tijdens het fysiotherapeutisch onderzoek verricht de fysiotherapeut diagnostische verrichtingen.

 

Per definitie verplichte gegevens
 

Diagnostische verrichtingen*
De diagnostische verrichtingen die volgens de beoordeling van de fysiotherapeut relevant zijn voor het klinisch redeneerproces om te komen tot de fysiotherapeutische diagnose, worden genoteerd.
 

Toestemming voor voorbehouden of bijzondere handeling*
Toestemming van de patiënt voor een voorbehouden handeling of een bijzondere handeling binnen het fysiotherapeutisch onderzoek is wettelijk verplicht en dient genoteerd te worden.

 


Een fysiotherapeut mag enkel een voorbehouden handeling uitvoeren na verwijzing en expliciete opdracht van een zelfstandig bevoegde beroepsbeoefenaar (arts, tandarts of verloskundige). Het uitvoeren van een voorbehouden handeling is bovendien gebonden aan een aantal voorwaarden en de verwijzing en expliciete opdracht dienen genoteerd te worden.

Een bijzondere handeling mag uitgevoerd worden door de fysiotherapeut wanneer deze zich hiertoe bekwaam acht.



Fysiotherapeutische diagnose
De fysiotherapeutische diagnose is ‘een proportioneel weergegeven beroepsspecifiek oordeel van de fysiotherapeut over de patiënt, op basis van klinisch redeneren vanuit de anamnese en het onderzoek’.
Op basis van de fysiotherapeutische diagnose wordt vastgesteld of er sprake is van een indicatie voor fysiotherapie. De fysiotherapeutische diagnose vormt de basis voor het in samenspraak met de patiënt op te stellen behandelplan.
 

Indicatie voor fysiotherapie
Er wordt genoteerd of er indicatie is voor fysiotherapie: ja of nee.

 

Indien relevant verplichte gegevens

 

Behandelbare grootheden
Indien relevant worden de behandelbare grootheden genoteerd die zijn verzameld tijdens het fysiotherapeutisch onderzoek.

 

Samenvatting dossiergegevens in fase 2.* Het is verplicht om deze gegevens te noteren inzake de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO).

Per definitie verplichte gegevens
 

Diagnostische verrichtingen*
De fysiotherapeut is verplicht de patiënt op duidelijke wijze in te lichten over het voorgenomen onderzoek en bijbehorende diagnostische verrichtingen. Onder diagnostische verrichtingen valt ook het onderzoek dat rechtstreeks betrekking heeft op de patiënt om hem van een ziekte te genezen dan wel te behoeden voor het ontstaan van een ziekte (zie art. 446 lid 2, art. 448 lid 1 en art. 454 lid 1, WGBO). Waar mogelijk en waar relevant voor het klinisch redeneren kan de fysiotherapeut in het onderzoek meetinstrumenten inzetten. Het gebruik van meetinstrumenten valt ook onder diagnostische verrichtingen.

 

Toestemming voor een voorbehouden handeling of bijzondere handeling (onderzoek)*
Voorafgaand aan het verrichten van een voorbehouden handeling of een bijzondere handeling, dient de patiënt, net als bij een gewone verrichting, correct geïnformeerd worden over de verrichting, de gevolgen daarvan, de beoogde effecten en eventuele alternatieven onderzoeksmethoden. De patiënt dient expliciet toestemming te geven voor het uitvoeren van de handeling. Op verzoek van de patiënt kan deze toestemming schriftelijk vastgelegd worden (zie art. 451, WGBO). Dit is het recht van de patiënt hoeft dus enkel op verzoek. Het schriftelijk vastleggen van toestemming kan ook op verzoek van de fysiotherapeut of verwijzer. 
Gelet op de risico’s is het raadzaam de toestemming van de patiënt schriftelijk vast te leggen. Dit kan door ondertekening van de patiënt of door de toestemming te noteren in het dossier. In het geval van een geschil tussen patiënt en fysiotherapeut, heeft een aantekening minder grote bewijskracht.
Zie voor een uitgebreide beschrijving van voorbehouden en bijzondere handelingen binnen de fysiotherapie de 'Brochure zorgvuldig handelen bij voorbehouden en bijzondere handelingen' (KNGF, 2010b).

 

Voorbehouden handeling
In de ‘Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg’ (BIG) is vastgelegd dat een uitsluitend uitgevoerd mag worden door artsen, tandartsen en verloskundigen (zie art. 36, Wet BIG). De wet maakt onderscheid tussen beroepsbeoefenaren die zelfstandig bevoegd zijn (artsen, tandartsen en verloskundigen) en niet zelfstandig bevoegd zijn om een voorbehouden handeling uit te voeren. Personen die niet zelfstandig gevoegd zijn, mogen slechts bij hoge uitzondering voorbehouden handelingen verrichten en alleen in opdracht van een zelfstandig bevoegd beroepsbeoefenaar.

De fysiotherapeut mag enkel een voorbehouden handeling uitvoeren wanneer er sprake is van de volgende situaties waarbij aan alle drie de eisen voldaan moet worden:

  • de fysiotherapeut krijgt de opdracht van een beroepsbeoefenaar die bevoegd is tot het verrichten van de voorbehouden handeling, en; 
  • de fysiotherapeut is voldoende bekwaam in het uitvoeren van de voorbehouden handeling, en;
  • de fysiotherapeut neemt bij het uitvoeren van de voorbehouden handeling de noodzakelijke aanwijzingen in acht die hij/zij heeft gekregen van de bevoegde beroepsbeoefenaar. Er dienen voldoende mogelijkheden te zijn om aanwijzingen te blijven krijgen en toezicht te houden door de zelfstandig bevoegde beroepsbeoefenaar.

 

Bovenstaande houdt in dat fysiotherapeuten per definitie geen voorbehouden handelingen mogen uitvoeren bij patiënten die via DTF komen en dat ook een verwijzing alleen niet volstaat. 
De concrete opdracht en de verwijzing dienen genoteerd en vastgelegd te worden in het dossier.

 

Bijzondere handeling
Een bijzondere handeling is ‘een handeling die in de wet niet als voorbehouden handeling wordt genoemd, maar door de specifieke aard wel hoge eisen stellen aan zorgvuldige toepassing’ (KNGF, 2010b). Een bijzondere handeling is een handeling of verrichting die risicovol kan zijn en/of die als meer belastend kan worden ervaren door de patiënt dan de algemeen fysiotherapeutische handelingen. Indien de fysiotherapeut een bijzondere handeling in het onderzoek bij de patiënt wil verrichten, dient de patiënt geïnformeerd te worden voordat de handeling wordt uitgevoerd. Daarnaast is vragen van toestemming van de patiënt verplicht. 

Bijzondere handelingen, waaronder risicovolle verrichtingen, stellen hogere eisen aan de zorgvuldigheid in het toepassen van de handelingen.

Fysiotherapeutische bijzondere handelingen hebben de volgende kenmerken:

  • Ze maken deel uit van een fysiotherapeutisch onderzoek of behandeling of zijn een logisch gevolg van een bepaalde behandelmethode. 
  • Ze kunnen als méér belastend worden ervaren door de patiënt dan de algemeen fysiotherapeutische handelingen.
  • Ze verlangen bijzonder waarborgen.
  • Bijzondere handelingen vallen niet tot de bachelorsopleiding fysiotherapie. Ze behoren tot een van de vervolgopleidingen die zich richten op een specifiek domein binnen de fysiotherapie.

Door nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied komen er steeds handelingen bij die als ‘bijzondere handeling’ omschreven kunnen worden. Het is de verantwoordelijkheid van de fysiotherapeut om op de hoogte te zijn van actuele ontwikkelingen in het vakgebied en de bijbehorende zorgvuldigheidseisen nauwlettend te volgen (KNGF, 2010b). Een aantal voorbeelden van fysiotherapeutische bijzondere handelingen zijn weergegeven in de ‘Brochure zorgvuldig handelen bij voorbehouden en bijzondere handelingen’ (KNGF, 2010b).

 

Fysiotherapeutische diagnose
Het noteren van de fysiotherapeutische diagnose is verplicht. In de fysiotherapeutische diagnose geeft de fysiotherapeut een conclusie op basis van de anamnese en onderzoek. Hoe de fysiotherapeut de fysiotherapeutische diagnose formuleert en welke informatie of gegevens worden toegevoegd, is aan de fysiotherapeut zelf.

 

Indicatie voor fysiotherapie
Op basis van de fysiotherapeutische diagnose bepaalt de fysiotherapeut of er een indicatie is voor fysiotherapeutische behandeling: ja of nee. De indicatie voor fysiotherapie wordt genoteerd.

 

Indien relevant verplichte gegevens
 

Behandelbare grootheden
Behandelbare grootheden worden bij voorkeur genoteerd conform de International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF), in termen van (stoornissen in) functies en/of anatomische eigenschappen, en/of (beperkingen in) activiteiten en/of participatie(problemen).

  • Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF). Brochure Zorgvuldig handelen bij voorbehouden en bijzondere handelingen. Amersfoort. Beschikbaar via www.kngf.nl. Amersfoort, 2010b.