Wetenschapsrapporter – Neuroimmunologie is belangrijk voor manueel therapeuten (en een kijkje op het landelijke symposium)
Veel manueel therapeuten weten dat neuroimmunologie belangrijk is in relatie tot pijn, op diverse vlakken. En daarnaast weten we dat het ongelooflijk complexe materie is. De theorie is complex, maar ook de praktische toepassing (of misschien zelfs bruikbaarheid?) is een uitdaging. Gelukkig was neuroimmunologie dit jaar het centrale onderwerp van het landelijke NVMT symposium. Het symposium werd ook nog eens twee keer georganiseerd, in het hoge Noorden en verre Zuiden, zodat meer therapeuten langs konden komen. Het was beide edities gezellig druk.
De theoretische basis werd gelegd door prof. Dr. Wendy Scholten-Peeters, die een overview van mechanismen gaf over onze patiënten, met extra aandacht voor de patiënt met neuropatische pijn, of pijnlijke radiculopathie. Dr. Ivo Lutke Schipholt dook direct daarna het diepe in. Hij gaf inzicht en vergrootte de kennis over de enorme complexiteit van deze wereld. Maar vertelde ook hoe ver de wetenschap al is. De workshops over specifieke manuele technieken (neurodynamica) door Sjoerd Kielstra, QST diagnostiek en pijnmechanismen (waaronder offset analgesia en temporele summatie van pijn) door Sander van Dam en Roland Reezigt en top-down technieken (waaronder relaxatie en motor controle) door Jeanique Visscher, hielpen met praktische en tastbare voorbeelden om de materie te verwerken. Sebastiaan Klein Heerenbrink integreerde alle aspecten tijdens zijn afsluiting van de dag. Met als leidraad de patiënt.
Kort na het symposium verscheen een artikel dat een samenvatting voor de therapeut kan zijn, geschreven door een deel van de sprekers en enkele internationale leiders op dit gebied. Ik geef een kort inzicht in de paper, die open access is en zodoende beschikbaar voor iedereen.
Ivo Lutke Schipholt bespreekt in deze paper de complexe interactie tussen het immuunsysteem en het zenuwstelsel bij musculoskeletale aandoeningen, zoals rug- en nekpijn en artrose. Het immuunsysteem speelt niet alleen een beschermende rol tegen infecties, maar reguleert ook weefselgezondheid via neuroimmune interacties (waarbij protectie leidend lijkt te zijn, niet schade). Ontstekingsprocessen, veroorzaakt door bijvoorbeeld weefselschade, auto-immuniteit en DAMPs ((Danger Associated Molacular Patterns), kunnen leiden tot pijn en functieverlies die verder gaan dan de plek van het letsel, mede door het samenspel tussen zenuwcellen, glia en immuuncellen. Een chronische laaggradige ontsteking is vaak moeilijk te detecteren, draagt bij aan het ontstaan en aanhouden van pijnklachten en kan ook cognitieve en vermoeidheidssymptomen veroorzaken. Let wel, het impliceert niet dat er schade nodig is voor pijn dan wel voor neuroimmune interacties.
De neuroimmune communicatie speelt een belangrijke rol in het ontstaan en voortduren van pijn. Wanneer zenuwuiteinden geprikkeld worden, kunnen ze neuropeptiden vrijgeven die ontstekingsreacties veroorzaken, wat leidt tot perifere en centrale sensibilisatie – een verhoogde prikkelbaarheid van het zenuwstelsel. Dit verklaart waarom pijn soms wijdverspreid wordt en niet altijd overeenkomt met beeldvormingsbevindingen. Daarnaast beïnvloeden psychosociale factoren zoals stress en slaapstoornissen het immuunsysteem en kunnen ze een vicieuze cirkel van pijn en ontsteking versterken. Omgekeerd kunnen ontstekingsreacties ook leiden tot gedragsveranderingen zoals verminderde motivatie en slaapproblemen, wat de pijnklachten kan verergeren.
Voor de manueel therapeut is het belangrijk te weten dat leefstijlinterventies, zoals regelmatige lichaamsbeweging, goede slaap en stressmanagement een gunstig effect hebben op het neuro-immuunsysteem, en zo pijn en ontsteking kunnen verminderen. Oefentherapie vermindert bijvoorbeeld pro-inflammatoire stoffen en versterkt anti-inflammatoire processen. Terwijl cognitieve gedragstherapie voor slaapproblemen ook ontstekingswaarden kan verlagen. Daarnaast kunnen manuele technieken lokaal neuro-inflammatoire processen beïnvloeden, hoewel het bewijs daarvoor bij mensen nog beperkt is. De toekomst ligt in meer gepersonaliseerde benaderingen met behulp van geavanceerde beeldvorming en biomarkeranalyse, om zo behandelingen beter af te stemmen op individuele neuroimmune profielen.
Samenvattend helpt inzicht in neuroimmune interacties de manueel therapeut beter begrijpen waarom pijn soms complex en hardnekkig is, en hoe zowel biologische als psychosociale factoren samenhangen met pijnklachten. Dit besef kan leiden tot een bredere, meer geïntegreerde aanpak van behandeling. Waarbij niet alleen het weefsel, maar ook het immuunsysteem, het zenuwstelsel en leefstijl worden betrokken voor betere patiëntuitkomsten.
De timing van de paper na het symposium is ideaal voor de therapeut die alles nog eens rustig wil nalezen en/of zich wil verdiepen.
Bron
Lutke Schipholt IJ, Coppieters MW, Scholten-Peeters GGM, Hutchinson MR, Klyne DM: Neuroimmune interactions in musculoskeletal conditions. An introduction for clinicians. Musculoskeletal Science and Practice:103469, 2025 . Available from: https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2468781225002176
